Kayak kaymanın inanılmaz keyfini sözcüklerle tarif etmek oldukça güç. Bunun yanında kayak herkesin hayatı boyunca kesinlikle denemesi gereken bir eğlencedir diyebiliriz.
Pistten aşağı süzülürken yer çekimi kaybolur, yüzünüzde rüzgarı hisseder ve dilediğiniz yöne hafif, keyifli, ve teknik hareketlerle süzülürsünüz. Kayak sporu günümüzde oldukça heyecanlı bir evrimin içerisinde. Yeni kayak şekilleri, carving ayakkabıları, ve yeni öğretme metodları yeni başlayanların öğrenme eğrisini kısaltırken, orta ve ileri düzey kayakçılara da performanslarını geliştirmeleri için şimdiye kadar hiç olmadığı kadar büyük fırsatlar tanıyor.
Kayak ekipmanı seçimi temelde zor bir işlem olmasa da özellikle yeni başlayanların veya kayağa bir süre ara vermiş olanların kafası karmaşık gibi görünen seçenekler ve kulağa garip gelen kelimelerden karışabiliyor. Kayak ekipmanını tanımanızı ve size özel seçim yapmanızı kolaylaştıracak temel bilgileri bu sayfada bulabilirsiniz.
Kayak seçiminizi kolaylaştırmak öncelikle aşağıdaki kategorileri inceleyerek kayak düzeyinizi belirlemelisiniz.
Yeni Başlayan (Tip I): Yeni başlayanlar, düşük eğimli pistlerde yavaş kaymayı tercih edenler.
Orta Düzey (Tip II): Temel kayak yeteneklerine sahip, ileri düzey (siyah) pistler dışında bir çok arazi ve kar koşullarında oldukça kontrollü olan ve tam kontrollü olma yolunda gelişmekte kayakçılar.
İleri düzey (Tip III): Buzlu, dik, bol kar, parçalı ve benzeri her tür koşulda, ileri düzey (siyah) pistlerde, ve yüksek hızlarda kontrollü kayabilen kayakçılar ve yarışçılar.
Kayaklarda erkek, bayan ve çocuk modelleri bulunabilmektedir. Bayan ve çocuk kayakları genellikle erkek kayaklarına göre daha hafif ve yumuşaktır. Bu sayede genellikle erkeklerden daha hafif ve güçsüz olan bayanların ve çocukların kayağı orta yerinden esnetebilmeleri ve kenarlar üzerinde dönüşü tamamlayabilmeleri kolaylaşır. Bayan kayaklarında bağlamaların normalden bir santimetre kadar daha öne monte edildiği de görülür. Bu sayede bayanların erkeklere göre genellikle daha arkada olan ağırlık merkezleri öne ve kayak merkezine yaklaştırılarak dönüşler kolaylaştırılır ve denge artırılır.
En sık sorulan ve nedense güvenilir bir cevabın zor alındığı konulardan biridir kayak boyu. Son beş yılda dünyada kayak sektöründe gerçekleşen evrimlere paralel olarak kayak boyunun değişmesi (kısalması) yeni ve eski kayakçılarının kayak boyu konusunda kafalarının karışmasına neden oldu. Yeni derin kenar kesimli şekilli kayaklar geleneksel kayaklara göre daha kısa boylarda kullanılır. Bu kayakların kara temas eden daha geniş yüzey alanları vardır.
En uygun kayak boyunun belirlenmesi, boy ve kilonuz, kayak düzeyiniz, ve amaçlanan performansa bağlıdır. Boy, kilo ve kayak düzeyiniz arttıkça önerilen kayak boyu da artar. Uzun kayaklar yüksek hızlarda daha dengeli ve kararlı iken kısa kayaklar dönüşlerde daha kolay ve kontrollüdür. Genel bir yaklaşım olarak günümüzün derin kenar kesimli kayakları için önerilen kayak boyu, geleneksel kayaklar için önerilen boydan 10cm daha kısadır.
Geleneksel kayak boyunu ise kabaca aşağıdaki gibi belirleyebiliriz:
Yeni başlayanlar: Kayak boyu kayakçının omuz boyu kadar
Orta düzey kayakçılar: Kayak boyu kayakçının burun seviyesi ile başının üstü (boyu) seviyesi arasında İleri düzey kayakçılar: Kayak boyu kayakçının boyu ile boyu artı bir el genişliği seviyesi arasında. Çok ileri düzey kayakçılar ve yarışçılarda bu boy kayakçının boyu artı el genişliği ile kayakçının kolu yukarı kaldırıldığında bileğine kadar olan seviye arası olacak kadar artabilir.
Carving: “Carving”, kavisli bir kayak dönüşünün İngilizce adıdır. Carving deyince akla herhangi bir kayak dönüşünden çok tercih edilen bir dönüş gelir. Bu dönüşte, kayağın kavisli kenarı kar ile bütünüyle temas halindedir. Dönüş sırasında yana kayma, yerden kar kaldırma neredeyse hiç yoktur. Maksimum hız ve kontrol ile en verimli dönüş tekniğidir. Carving dönüş yeni stil kayaklarda eski kayaklara göre daha kolay gerçekleşir çünkü yeni kayaklarda kayağın kenar kesimi daha büyüktür (kenar kesim yarıçapı daha küçüktür).
Kenar Kesimi: Kenar kesimi milimetre cinsinden bir kayağın burun, bel ve kuyruk genişliği arasındaki farktır. Kayağın profilinde görülen kavistir. Kenar kesimi küçük olan kayaklarda dönüş sırasında kayağın kenarını bütünüyle kar ile temas ettirip dönüş yapmak daha fazla çaba ve tecrübe ister. Diğer taraftan, büyük kenar kesimli kayaklar hafif bir basınç uygulanarak kenar üzerine yatırılabilir. “Şekilli” kayak adı verilen bu kayaklar yeni başlayanlar ve orta düzey kayakçılar için carving dönüşü kolaylaştırır.
Kenar Kesim Yarıçapı: Kenar kesim ve kenar kesim yarıçapı terimleri kayağın nasıl döneceğini açıklamak için kullanılır fakat aslında birbirinin zıttıdırlar. Kenar kesim yarıçapı kayağın kenarına teğet yerleştirilen hayali bir dairenin yarıçapıdır. Metre cinsinden ölçülür. Kenar kesimi ne kadar büyükse (derinse), bu daire (dolayısıyla yarıçapı da) o kadar küçüktür. Diğer bir değişle kenar kesim yarıçapı kayağın kenarı üzerine yatırıldığında yapacağı dönüşün büyüklüğüdür.
Etkin Kenar: Etkin kenar kayağın kar ile temas eden bölümüdür. Etkin kenar ne kadar uzunsa yüksek hızlarda o kadar stabilite vardır ve kenarlar o kadar iyi tutar. Etkin kenar ne kadar kısaysa spin ve dönüşler o kadar kolay başlatılır.
Dönüş Tipi:
Daha çok kısa dönüşler yapmayı tercih ediyorsanız, derin kenar kesimli (kenar kesim yarıçapı küçük) kayakları tercih edin.
Orta büyüklükteki dönüşler için orta büyüklükte kenar kesimli kayakları,
Büyük dönüşler veya yarışlar için küçük kenar kesimli kayakları tercih edin.
Tümseklerde (bombe) kaymak için küçük kenar kesimli kayaklar uygundur çünkü dönüşlerin çoğu kar üzerinde değil havada yapılır.
Kayak Genişliği: Kayağın bel genişliği (bağlamaların altındaki genişlik) kayağın değişik koşullarda davranışını belirler.
– Yumuşak, derin kar veya toz kar daha fazla yüzerlilik gerektirir, bu yüzden geniş bel genişliği uygundur. Toz kar kayaklarında bu ölçü tipik olarak 70mm üzerindedir.
– Ezilmiş ve yarı ezilmiş karışımı bölgelerde bu genişlik 65-70mm arasındadır.
– Tam ezilmiş, sert karda daha az yüzerlilik gerekir. Sadece bu tür kar için tasarlanmış kayaklarda bel genişliği genellikle 65mm altındadır.
Esneklik: Bir kayağın esnekliği, veya boyutsal sertliği, nerede ve nasıl kayılabileceğini büyük ölçüde etkiler. Esnekliği sert olan kayaklar yüksek hızlarda ve ezilmiş sert yüzeylerde oluşan şokları emebilirler. Bu tür kayaklar yarış pistleri gibi sıkıştırılmış sert zeminlerde hızlı kayan ileri düzey kayakçılar için tasarlanmıştır. Sert kayaklarda doğru dönüş tekniği uygulayabilmek daha çok beceri gerektirir. Daha esnek bir kayak daha yavaş hızlarda dönebilir, ve daha kısa dönüşler yapabilir. Orta sertlikteki kayaklar orta düzey kayakçılar, yumuşak esneklikteki kayaklar da daha çok yeni başlayanlar için uygundur. Kayakların esnekliklerini onları yerde dik dururken orta yerinden itip esneterek karşılaştırabilirsiniz.
Doğal Kayakçı Duruşu: Düz bir yüzeyde, ayakkabı tabanları birbirlerine paralel, ayaklar kayarken normal olarak kullandığınız genişlikte, diz kapağı ayakkabının ön kenarı hizasına gelecek şekilde dizler bükülmüş, kayakçının tam karşıya baktığı rahat, doğal pozisyon.
Kayakçılar bir zamanlar kayma tekniğini ve kıvraklığını göstermek için engebeli pistlerde kaymayı yeğliyordu. Bugün ise önemli olan mümkün olduğunca eğilip kara adeta yapışarak hız yapmak… Liftlerle ulaştığınız pistler dümdüz, her biri neredeyse bir bulvar genişliğinde ve kilometrelerce uzanıyor, üstelik her koşulda kayağa da elverişli olunca elbette heyecan bunun neresinde diyenler de oldu. Yeni pistler, yeni kayak teknikleri işte böyle doğdu, hatta sadece kayma teknikleri değil kayakların kendisi de değişti, giysilerinden gözlüğüne kadar her şey sürekli yenileniyor! Kayaklar çok değişince kayma teknikleri de gelişti! Şimdi kısaca onlara bir göz atalım!
Telemark…
Birkaç yıllık geçmişi var, bir anlamda eskiye dönüş: İlk kayma tekniğine ve doğaya saygılı bir tavrı getiriyor. Ayaklar kayağa önden tutturulup topuklar serbest bırakılıyor. Böylece kayakçı viraj alırken dizler neredeyse kara değiyor. Pistlerde olduğu gibi toz karlı zeminlerde de, daha doğrusu her türlü karlı zeminde kaymayı mümkün kılıyor.
Monoski…
Bir tek, ama standart kayaklardan daha geniş tutulmuş kayak üzerine iki ayak sabitleştiriliyor. Monoski, özellikle sert pistlerde ve engebeli zeminlerde kaymak için…
Skwal…
Bir tür monoski, ama kayak daha uzun ve ince. Bir ayak ötekinin önünde tek bir kayak üzerinde pistten kayarak iniliyor.
Snowboard…
Amerika’da sörfçüler tarafından kış sporlarına uyarlanan bu teknik çok tutuldu. Zemine göre de birçok kayak modeli geliştirildi; toz karda, sert pistlerde ve doğal karlı ortamlarda kaymak üzere çeşitli modelleri var. Bütün kayak merkezlerinde yapılabiliyor. Snowboard özellikle heyecan arayan her yaştan gencin gözdesi, üstelik kendine göre bir giyim tarzı var.
Carving…
Bir adı da Parabolik ski. Carving geniş ve yuvarlak kenarlı, geniş topuklu kayaklarla kayılıyor. Bu kayaklarla keskin virajlar alınabiliyor, üzerinde eğilmek ve yokuşa yapışmak daha kolay. Pistlerde, az veya çok sert karlı zeminlerde kaymak için…
Kar bisikleti…
Henüz çok yaygınlaşmadı ama birçok kayak merkezinde bulunuyor. Bisikletin tekerlekleri yerine geniş bir kayak bulunuyor.
Kızak…
Modası hiç geçmeyecek olan kızaklar zamanla geliştirildi. Günümüzün kayak merkezlerinde eski ahşap kızakların yerini freni ve sert gövdesiyle ailece kaymanın tadını yaşatan hızlı araçlar aldı.
Free Style…
Kayaklar çeşit çeşit, kayak teknikleri de çok farklı… Ama heyecan arayanlar sınırları zorlamak istiyorlar. İşte bunun bir örneği Free Style… Engellerle çeşitli eğimlerin bulunduğu bir pistte adeta uçarcasına kayarak, tümseklerin üzerinden atlayarak çeşitli akrobatik figürler yapılıyor. Bunun için de özel kar parkları (snowparc) yapıldı.
Boardercross…
Kayakçıların hep birlikte tepeler, çukurlar ve sert virajlar bulunan bir pistte kayması…
Free Ride…
Pist dışında, dağlarda, beyaz bir okyanusun ortasında, ayak basılmamış ortamlarda doğa ile başbaşa kalarak kaymak isteyen usta kayakçılar ve snowboard’çular için! Dağları başka bir açıdan yaşamak ve tanımak, zirvelerden inmek, kar dalgaları üzerinden uçmak için…
Half pipe…
Snowboard’çuların engebelerden atlayarak ve havada çeşitli figürlerle gösteri yaparak özel pistlerden kayması…
Kar Raftingi…
Rafting botları altına kayganlığı arttırıcı bir branda gerilerek kürek kullanmadan sadece bir görevlinin gerekli yerlerde alüminyum frenleyici çubukları kullandığı, belirli bir parkurda botun kaydığı alternatif bir kış sporu. (Erciyes’te uygulanıyor.)
Tur Kayağı…
Usta kayakçı ve dağcılar için. Kayarak, yürüyerek, tırmanarak ve çadırlarda konaklanarak dağların aşılması…
